Στην πραγματικότητα Εμψυχωτές έχουμε υπάρξει όλοι….. όταν ήμασταν παιδιά. Όταν πήραμε μια κούκλα και παίξαμε μαζί της ή όταν πήραμε ένα τρενάκι, «επιβιβαστήκαμε» σε αυτό και ταξιδέψαμε. Ένα α-ψυχο παιχνίδι, έπαιρνε «ζωή» και ζωντάνευε. Γινόταν μέσο έκφρασης και μέσω αυτού -χωρίς να το συνειδητοποιούμε- ως παιδιά, μαθαίναμε να κοινωνικοποιούμαστε, να εκφράζουμε συναισθήματα, να μπαίνουμε στις θέσεις άλλων προσώπων και να επικοινωνούμε.

Πρόκειται για μία δυναμική παιδαγωγική στάση, η οποία συνδέει τη διαδικασία της μάθησης με το προσωπικό βίωμα και η οποία εμφανίστηκε στη Γαλλία στη δεκαετία του ‘50. Με την πάροδο των χρόνων εμπλουτίστηκε από πολλά παιδαγωγικά ρεύματα (Montessori, Freinet, Rogers, Piaget, Dewey).

Εμπεριέχει δύο βασικά συστατικά: τη δράση και την αλληλεπίδραση. Είναι ένα είδος “παίζω και μαθαίνω”:

  • “Παίζω και μαθαίνω” τον εαυτό μου.
  • “Παίζω και μαθαίνω” να σχετίζομαι.
  • “Παίζω και μαθαίνω” να επικοινωνώ.
  • “Παίζω και μαθαίνω” να ξε-αγχώνομαι.

Η λέξη «εμψύχωση» (animacion) έχει την ρίζα της στη λατινική λέξη anima (ψυχή). Στα γαλλικά animer είναι αυτός που δίνει ζωή, δίνει ψυχή, εμ-ψυχώνει.

 

Η Εμψύχωση στην πορεία του χρόνου

Στη Γαλλία, στα τέλη της δεκαετίας του ’50, το σχολείο λειτουργούσε μέσα σε ένα παραδοσιακό μοντέλο εκπαίδευσης, όπου ο Δάσκαλος στεκόταν απέναντι από τον Μαθητή. Δεν υπήρχε αλληλεπίδραση, δεν υπήρχε επικοινωνία.

Με την εισαγωγή εμψυχωτών στο εκπαιδευτικό σύστημα, το μάθημα άρχισε να βιώνεται ως προϊόν αλληλεπίδρασης, με βασικό στοιχείο τη δράση – την άμεση δηλαδή συμμετοχή του μαθητή.

Αργότερα κατά τη δεκαετία του ’60, η εφαρμογή της Εμψύχωσης διευρύνθηκε. Οι άνθρωποι μπήκαν στον βιομηχανικό χώρο για να δουλέψουν. Η ζωή τους ήταν «δουλειά-μετρό-σπίτι». Άρχισε, λοιπόν, ένα κίνημα στο τι μπορούσε να γίνει σε ότι αφορά την ανεύρεση ελεύθερου χρόνου, έτσι ώστε οι άνθρωποι να κάνουν και κάποια πράγματα γι αυτούς. Έτσι δημιουργήθηκαν τα λεγόμενα «Σπίτια Νέων», σπίτια δηλαδή που φιλοξενούσαν ανθρώπους που ήθελαν να κάνουν και άλλα πράγματα πέρα από το να δουλεύουν και να κάθονται σπίτια τους. Οι Εμψυχωτές, βαθμιαία, αναγνωρίστηκαν ως μία ξεκάθαρη, εργασιακή ταυτότητα- ρόλος.

Στις αρχές του ’90 υπήρχαν περίπου 13.000 εμψυχωτές στη Γαλλία υπό την εποπτεία του Υπουργείου Κοινωνικών Υποθέσεων και Εθνικής Αλληλεγγύης (Ministry of Social Affairs and National Solidarity) και του Υπουργείου Νεότητας (Ministry of Free Time, Youth and Sport).

Στην Ελλάδα, ο ρόλος του Εμψυχωτή (animateur) πριν μερικά χρόνια ήταν ο άνθρωπος που σε διάφορα προγράμματα τηλεόρασης έκανε νόημα στο κοινό πότε να χειροκροτήσουν. Βαθμιαία και με τη πάροδο του χρόνου έχει αρχίσει η Εμψύχωση να επεμβαίνει στη διάρκεια του ελεύθερου χρόνου του παιδιού, του ενηλίκου, των ατόμων τρίτης ηλικίας, κ.α. προσφέροντας ευκαιρίες δημιουργικής απασχόλησης, δυναμικής ψυχαγωγίας, ανακάλυψης μάθησης, κοινωνικής ένταξης, επικοινωνίας και προσωπικής ολοκλήρωσης. Παράλληλα συμβάλει στην εξάπλωση πολιτιστικών και εκπαιδευτικών ευκαιριών.

 

Θεμελιώδεις αξίες της Εμψύχωσης

  • Το «δρω- πράττω» συμπληρώνει και δυναμώνει το «ακούω» (Βιωματική μέθοδος)
  • Οι γνώσεις γεννιούνται μέσα από τις ανθρώπινες σχέσεις

 

Κατά τη διαδικασία της βιωματικής μάθησης δίνονται στους συμμετέχοντες ασκήσεις. Συχνά αυτές έχουν τη μορφή παιχνιδιού, με στόχο αφ’ ενός να διεγείρουν το ενδιαφέρον και τη σκέψη των ανθρώπων και αφ’ ετέρου να προκαλέσουν εμπειρίες. Εμπειρίες που κινητοποιούν το σώμα, το συναίσθημα, το νου. Η εμπειρία αποτελεί το κύριο συστατικό της βιωματικής μάθησης.

Στη συνέχεια την εμπειρία αυτή την μοιράζονται με τους άλλους. Η Χ. Κατάκη, στο βιβλίο Το Μωβ Υγρό, πολύ εύστοχα σημειώνει «η δυνατότητα να καθρεφτίζουμε ο ένας τον άλλο καθίσταται σημαντική επικοινωνιακή τεχνική, ώστε να μπορούμε αφενός να ξεκαθαρίζουμε, να εμπλουτίζουμε την εικόνα του εαυτού μας, και αφετέρου να αυξάνουμε την ευελιξία που απαιτεί ένα δημιουργικό πάρε-δώσε» (σ. 157). Κατά αυτόν τον τρόπο μέσα από μία Δράση Εμψύχωσης βιωματικά αρχίζουμε να συνειδητοποιούμε, να ανακαλύπτουμε και να ανα-δημιουργούμε βιωματικά μία νέα πραγματικότητα, μία νέα εικόνα εαυτού.

 

Τεχνικές Εμψύχωσης

Σε μία Δράση Εμψύχωσης μπορούν να αξιοποιηθούν εργαλεία από τον ευρύτερο χώρο της Τέχνης:

  • Εικαστικά (ζωγραφική με διάφορα υλικά, πηλός, πλαστελίνι, collage)
  • Παραμύθι – αλληγορικές ιστορίες
  • Ποίηση – λογοτεχνικά κείμενα
  • Μουσική
  • Δημιουργική γραφή
  • Κινητική – σωματική δραστηριότητα
  • Παιχνίδια ρόλων
  • Τεχνικές χαλάρωσης
  • Οραματισμοί.

Γίνεται φανερό πως η εφαρμογή της τέχνης στην ευρύτερη μορφή της αποκτά ιδιαίτερη σημασία. Μέσω αυτής διερευνούνται συναισθήματα με έναν καινούργιο τρόπο, απελευθερώνονται, μη λεκτικά, έντονα συναισθήματα όπως θυμός, θλίψη και συνειδητοποιούνται συναισθηματικές εμπλοκές. Η δημιουργική αυτή δράση αξιοποιούμενη στη συμβουλευτική και στη θεραπευτική διαδικασία ενισχύει την αυτογνωσία-αυτεπίγνωση, μειώνει την ανησυχία και, γενικά, το άγχος και αυξάνει την αίσθηση «αξίζω» και της αυτοεκτίμησης.

 

Κλείνοντας…

Ο χώρος της Εμψύχωσης με γοήτευσε από τα πρώτα μου εκπαιδευτικά βήματα. Αυτό που με εμπνέει και με μαγεύει είναι η δημιουργικότητα, η εκφραστικότητα και ο συναισθηματικός πλούτος που γεννούν οι δράσεις της. Μέσα από την προσωπική μου εμπειρία ως συμμετέχουσα σε ανάλογα Εργαστήρια έχω βιώσει την ευεργετική τους επίδραση. Έχω νιώσει να ησυχάζω και κάτι να τακτοποιείται. Να παίρνω δύναμη και να επανασυνδέομαι με την αίσθηση της προσωπικής μου αξίας. Ως συντονίστρια, πάλι, τέτοιων εργαστηρίων έχω δει τα μάτια των ανθρώπων να φωτίζονται και η ψυχή τους να ησυχάζει. Πόσο γεμάτη και πλήρης νιώθω κάτι τέτοιες στιγμές!!